Czekolada – jej smak kojarzymy już od dzieciństwa. Należy do grupy najpopularniejszych produktów spożywczych. Nie tylko dobrze smakuje i poprawia nastrój, lecz także wykazuje wiele korzyści zdrowotnych. Dietetycy polecają ją przede wszystkim ze względu na zawartość antyoksydantów, witamin i składników mineralnych, takich jak magnez, żelazo, cynk, selen czy potas.
Zaliczana jest do wyrobów cukierniczych. Produkujemy ją z ziaren kakaowca, tłuszczu kakaowego oraz cukru. Może także zawierać różnego rodzaju dodatki, np. orzechy, suszone owoce, kawę, alkohol czy aromaty. Ze względu na różnice w procentowej zawartości składników odżywczych wyróżnia się cztery główne rodzaje czekolad: gorzką – o zawartości co najmniej 70% miazgi kakaowej; deserową, zawierającą 30-70% miazgi kakaowej; mleczną, o zawartości maksymalnie 50% miazgi kakaowej, przy zawartości ok. 50% cukru; białą, która nie zawiera w swoim składzie miazgi kakaowej, a składa się z tłuszczu kakaowego (do 33%), cukru, mleka lub śmietany.
Jaką czekoladę wybrać? Ze względu na wysoką zawartość kakao, a niską cukru, najbardziej wartościową jest czekolada gorzka. Dzięki wysokiej zawartości polifenoli wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwwirusowe, a także przeciwnowotworowe. Wpływa także pozytywnie na pamięć i może zmniejszyć ryzyko demencji. Przeprowadzonych zostało wiele badań, które udowadniają pozytywny wpływ gorzkiej czekolady w prewencji i leczeniu schorzeń, tj. cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe oraz neurodegeneracyjne. Ponadto, wykazano również korzystny wpływ spożywania gorzkiej czekolady przez sportowców wyczynowych, ponieważ przyczynia się ona do ograniczenia występowania uszkodzeń miocytów i szybszej regeneracji włókien mięśniowych.
Bogactwo flawonoidów. Czekolada jest bardzo bogatym źródłem polifenoli. Udowodniono, że 30 g gorzkiej czekolady posiada aktywność przeciwutleniającą porównywalną do 100 ml czerwonego wina. Kakao i czekolada to przede wszystkim źródła flawonoli i proantycyjanidyny. Liczne badania wykazały, że dzięki wysokiej zawartości tych związków kakao posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwalergiczne, przeciwwirusowe, a także przeciwnowotworowe. Dlatego spożycie produktów bogatych w flawonole kakowe może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych. Im większa zawartość miazgi kakaowej w czekoladzie, tym wyższe stężenie flawonoidów.
Działanie antyoksydacyjne, hipotencyjne, przeciwmiażdżycowe i przeciwzapalne. Wiele badań dowodzi, że spożywanie około 25 g gorzkiej czekolady dziennie może pozytywnie wpływać na obniżenie ciśnienia tętniczego, poprawę stężenia cholesterolu oraz glukozy we krwi czy zahamowanie agregacji płytek krwi. Flawonoidy zawarte w gorzkiej czekoladzie zwiększają elastyczność i wzmacniają naczynia krwionośnie, w wyniku czego zwiększa się siła skurczu mięśnia sercowego. Ponadto, spożywanie kakao i gorzkiej czekolady przyczynia się do wzrostu stężenia cholesterolu frakcji HDL, przy jednoczesnym obniżeniu stężenia cholesterolu frakcji LDL we krwi. Badacze także sugerują, że regularne spożycie niewielkiej ilości gorzkiej czekolady wpływa na redukcję stanu zapalnego, co obserwuje się w niższym stężeniu CRP (białka C-reaktywnego).
Źródło tryptofanu. Tryptofan to związek będący prekursorem serotoniny, która odpowiada m.in. za dobry nastrój, sen, procesy pamięci, regulację ośrodka głodu oraz proces krzepnięcia. Jej niedobór może zwiększać ryzyko rozwoju depresji. Czekolada o zawartości kakao 70-85% zawiera średnio 13,3 ug tryptofanu.
Duża zawartość magnezu. 100 g gorzkiej czekolady zawiera około 228 mg magnezu. Z tego względu jest ona dobrym źródłem tego pierwiastka w diecie. Magnez to jeden z ważniejszych składników mineralnych. Jest niezbędny do funkcjonowania aż 300 różnych enzymów. Ponadto, wspomaga prawidłowy rozwój układu kostnego, bierze udział w przewodnictwie nerwowym oraz dostarcza energii do pracy mięśni. Niedobór tego składnika w diecie zwiększa kurczliwość mięśni, zmniejsza wchłanianie wapnia, w wyniku spadku stężenia witaminy D we krwi oraz przyśpiesza powstawanie zmian naczyniowych, które w konsekwencji prowadzą do miażdżycy i zakrzepicy.
Poprawa pamięci i funkcji poznawczych. Jak wskazują wyniki badań, wprowadzenie do diety kakao oraz gorzkiej czekolady zmniejsza ryzyko zapalenia nerwów, zmian strukturalnych mózgu oraz wczesnego rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, tj. choroba Alzheimera i Parkinsona. Ma to związek z występującą w ziarnach kakaowych epikatechiną. Obecność tego związku wzmacnia tworzenie pamięci długotrwałej oraz poprawia przepływ krwi, co prowadzi do wzrostu nowych komórek nerwowych.
Kto powinien ograniczyć spożycie czekolady? Czekolada, choć jest źródłem wielu aktywnych biologicznie składników, zawiera dużą ilość szczawianów. Są to produkty przeciwwskazane w schorzeniach układu moczowego, tj. hiperoksaluria, która może prowadzić do kamicy szczawianowej. Mimo, że zawartość kwasu szczawiowego w czekoladzie zależy od udziału miazgi kakaowej, to jest to produkt, który znacząco podnosi jego poziom w moczu. Spożycie czekolady oraz produktów zawierających kakao, powinny ograniczyć także osoby z trądzikiem pospolitym. Badania potwierdziły, że ich spożycie może zaostrzać zmiany skórne.