W połowie maja pogoda często płata nam figla. Wtedy często pojawiają się spóźnione, ostatnie, wiosenne przymrozki. Okres ich występowania może trwać kilka dni. To znany od lat „kaprys” majowej pogody. Po tym okresie nie powinno być już przymrozków. Te chłodniejsze dni to tzw. „Zimni Ogrodnicy”.
Skąd taka nazwa? Otóż zjawisko to, często przypada w dniach od 12 do 15 maja. Właśnie wtedy imieniny obchodzą Pankracy, Serwacy, Bonifacy oraz Zofia. Dlatego dni te popularnie bywają nazywane Zimnymi Ogrodnikami i Zimną Zośką.
Wśród ludzi związanych z pielęgnacją i sadzeniem roślin od lat istnieje zasada, że dopiero gdy minie Zimnej Zośki można bez obaw rozpoczynać pracę w ogrodzie. Obserwacje są słuszne, zazwyczaj przymrozki na samym początku maja, to już ostatnie podrygi przemijającej zimy.
Co ciekawe nie tylko Polacy znają Zimną Zośkę i Zimnych Ogrodników. Za naszą zachodnią granicą chłodne majowe dni, podczas których występują wiosenne przymrozki nazywa się ‘Eisheiligen’. Do grona świętych Zofii, Pankracego, Serwacego i Bonifacego, Niemcy dołączyli świętego Mamerta, który swój dzień ma 11 maja. Francja obchodzi ‘Saints de glace’ 11, 12 i 13 maja. Wszystkich łączy jedno – zgodnie twierdzą, że dopiero po 15 maja można sadzić rośliny ciepłolubne, ponieważ ryzyko przymrozku znacznie spada. Zostało to potwierdzone licznymi badaniami oraz obserwacjami. Jak można zauważyć mądrość ludowa bardzo często potwierdza się w codziennym życiu.
Z Zimną Zośką i Zimnymi Ogrodnikami związane są nie tylko ochłodzenia, ale również powiedzenia. Do najpopularniejszych należą:
- Święta Zofija kłosy rozwija;
- Pankracy, Serwacy, Bonifacy, każdy swoim zimnem raczy;
- Za świętą Zofiją pola w kłos wybiją;
- Pankracy, Serwacy, Bonifacy: źli na ogród chłopacy;
- Jak się rozsierdzi Serwacy, to wszystko zmrozi i przeinaczy;
- Przed Serwacym noc mrozy zwykle u nas mają, gdyby po nim nastały, szkody narabiają;
Przysłowia ludowe pozwalały również określić, jaka pogoda będzie w danym roku i czy zbiory będą obfite. Dziś zmienił się nieco klimat i słuchamy raczej meteorologów, a nie starych mądrości. Jednak, kiedy pogoda nas zaskakuje, to przypominamy sobie słowa wypowiadane przez nasze babcie. Mimo wszystko tkwi w nich znana od pokoleń prawda, której nie zaszkodzi słuchać.